کد مطلب:51635 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » متفرقه

نمونههايي از قوانين اسلام كه بر اساس فطرت و نيازمنديهاي انسان وضع شده را ذكر كنيد؟

1- نظافت و پاكيزگي براي انسان امر فطري و هر فردي طبعا خواهان پاكي و پاكيزگي است. اسلام در اين مورد دستورات خاصي دارد كه همگي از آن آگاهيم. قرآن در خصوص آلودگي به جنابت ميفرمايد: «و إن كنتم جنبا فأطهروا ... ما يريد الله ليجعل عليكم من حرج و لكن يريد ليطهركم» مائده/6 [هرگاه جنب شديد، خود را پاك گردانيد خدا نميخواهد شما را به زحمت بيندازد، بلكه ميخواهد شما را پاك گرداند].
2- اسلام در احياي امر پاكيزگي به اندازهاي كوشيده كه وضو و غسل را يك نوع عبادت محسوب كرده است و اگر اين نوع نظافت را براي خدا انجام دهيم در اين صورت موجب قرب و نزديكي به خدا خواهد بود مثلا همان طور كه بايد براي خدا نماز گزارد، همچنين بايد براي امتثال فرمان او وضو گرفت و غسل نمود. 2- عبات و خضوع در برابر كمال مطلق يك امر فطري است و ريشه آن عشق به كمال و كشش به جمال است و اين تمايل در تمام افراد وجود دارد. خضوع در برابر وجود بي نهايت كه جهان آفرينش پرتوي از كمال اوست، نه تنها مايه تحقير انسان و شخصيت شكن نيست بلكه تربيت و وسيله تكامل انسانها است. از اين جهت بخشي از قوانين اسلام را مسئله عبادتها و نيايشها تشكيل ميدهد، گذشته بر اين، برخي از عبادات يك رشته فوايد اجتماعي و فرهنگي و اقتصادي و سياسي و بهداشتي مهمي را در بردارند مانند اجتماع با شكوه حج و روزه ماه رمضان، و انسان به طور فطري خواهان منافع مادي و معنوي خويش ميباشد و اين دو عبادت داراي چنين منافع سرشاري ميباشند.
3-ازدواج و زندگي زناشويي يك درخواست. فطري است اين تمايل در سنين خاصي از انسان بيدار ميشود و درخواست اجابت ميكند. قرآن مجيد به منظور اجابت نداي فطرت دستور ميدهد: «وَ أَنكِحُوا الأَيامي مِنكُم وَ الصالِحينَ مِن عِبادِكُم وَ إِمائِكُم» نور/32 [زنان و مردان بي همسر و غلامان و كنيزان را وادار به ازدواج كنيد» اسلام بر خلاف مسيحيت كه تجرد را يك امر مستحب ميداند ازدواج را يك پيوند مقدس ميشمارد و ميفرمايد: «النكاح سنتي و من رغب عن سنتي فليس مني». [ازدواج روش و طريقه من است هر كس از ان سرباز زند از من نيست].
4-جهاد و كوشش از نواميس مسلم طبيعي است هر پديده اي در برابر عوامل ويرانگر، بايد كوشش كند و هر نوع عامل و مانع را از ميان بردارد. يك نهال ساده با ريشههاي تيز و خاردار خود ميكوشد در دل زمين رسوخ كند و هر نوع مانع از بقاي خود را از ميان ببرد. اصولا هيچ پديده اجتماعي و انقلاب فكري بدون مبارزه پيگير با عوامل مخرب، قابل بقا و دوام نيست و انيكه نوع جهاد در هر عصر و زماني چگونه است درباره آنها بحث و گفتگو نميكنيم. نكته جالب توجه اين است كه اسلام اين اصل را به لفظ «جهاد في سبيل الله» (كوشش در راه خدا) كه در قرآن با تمام مشتقات خود 28 بار آمده است، بيان نموده است. منشأ اشتباه كليسا در اعتراض به جهاد اين است كه انان تصور كرده اند كه مجموع فرآوردههاي اسلام بسان نظريههاي سقراط و ارسطو و فرضيههاي دانشمندان است كه صاحب نظريه بايد افكار محافل علمي را به نظرات خود متوجه سازد، و ديگر لازم و يا صحيح نيست دست به تبليغ بزند و گروههاي مقاوم و مخالف خود را تحت فشار قرار دهد. آنان در اين انديشه سخت، در اشتباهند او فرستاده خدا است و از ناحيه او مأموريت دارد كه جامعه بشر را از فساد و بت پرستي نجات بخشد و روي زمين را نقطه حكومت و سلطه الهي قرار دهد كه احدي جز از ناحيه او بر مردم حكومت نكند، در اين صورت چارهاي ندارد كه براي استواري حكومت الهي تشكيل دولت دهد. و هر نوع موانع را از سر راه بردارد. اگر از مسئله تشكيل حكومت الهي صرف نظر كنيم جهاد از جهت ديگر نيز ضروري به نظر ميرسد زيرا براي اين كه مبلغان آيين او در محيط آزاد به تبليغ آيين اسلام اشتغال ورزند و افكار مردم و اذهان آنان را روشن سازند بايد نظامات فاسد بشري را كه مانع از تبليغ و گسترش اين آيين ميباشد برچينند و با نيروي نظامي عظيم، موانع راه تبليغ را درهم شكنند و راه را براي تبليغ صحيح و مطمئن باز نمايند.
5-معامله تبادل كالاها، اساس زندگي دسته جمعي انسان را تشكيل ميدهند و هيچ اجتماعي از تبادل دسترنج خود با دسترنج ديگران بي نياز نيست و طبعا ميخواهد آنچه را كه به آن نياز ندارد بدهد و كالاي مورد نياز خود را تهيه كند. اسلام در امضاي اين قرار داد اجتماعي، به دو شرط اساسي توجه كامل دارد: 1- مبادله بر اساس رضايت طرفين باشد هر يك از كالاهاي مورد معامله داراي سودي باشد كه يكي از نيازهاي واقعي او را برطرف كند اما معاملهاي كه فاقد اين شرايط باشد و يا بر اساس تقلب و غش و فريب دادن و كلاه گذاري قرار گيرد از نظر تشريع اسلام باطل است. قرآن مجيد اين حقيقت را با جمله زير بيان كرده است: «يا أَيُهَا الَذينَ آمَنوا لا تَأكُلُوا أَموالَكُم بَينَكُم بِالباطِلَ إِلا أَن تَكونَ تِجارَهً عَن تَراضٍ» نساء/29 [اي افراد با ايمان، هرگز اموال يكديگر را از طريق باطل (بي حاصل) نخوريد مگر اينكه بر اساس يك تجارت عادلانه باشد.
6-قرآن هر نوع معاملهاي را كه بر اين اساس باشد تصويب كرده است و برخلاف انديشه مردم آن روز و برخي از مكتبهاي اقتصادي امروز، ربا و بهرهكشي از طريق پول را يك نوع نظام جائرانه دانسته كه جز ايجاد تورم و گسترش فاصله طبقاتي و ربودن دسترنج ديگران و محو و نابود ساختن عواطف انساني، ثمري ندارد. و ميفرمايد: «ذلِكَ بِأَنَهُم قالُوا إِنَما البَيعُ مِثلُ الرِبوا وَ أَحَلَ اللهُ البَيعَ وَحَرَمَ الرِبوا» بقره/275 [آنان تصور ميكنند كه خريد و فروش مانند بهره پول است. خداوند خريد و فروش را حلال كرده و رباخواري را تحريم نموده است].
7 ـ قرآن مالكيت افراد را نسبت به اموالي كه از طريق مشروع به ست آوردهاند به رسميت شناخته است زيرا الغاي مالكيت جز مبارزه با فطرت چيز ديگري نيست و هر فردي را نسبت به دسترنج خود اولي و شايسته ميداند. همانطور كه هر فردي خود را به دست و پا، چشم و گوش خويش اولي ميداند و آن را به خود نسبت ميدهد و ميگويد: دست من و ... و يك نوع ارتباطي ميان خود و اعضاي بدن خويش معتقد است همچنين يك نوع پيوندي ميان خود و اموال خويش معتقد است وخويش را از ديگري شايستهتر ميداند.
8- اسلام در عين اين كه زن را ركن دوم جامعه انساني ميداند ميفرمايد: «إِنا خَلقناكُم مِن ذَكَرٍ وَ اُنثي» حجرات/13. مع الوصف زمان زندگي اجتماعي بشر را در مسائل حكومت و فرمانروايي و قضاوت و داوري به دست مرد سپرده است و ميگويد: «الرِجالُ قَوامُونَ عَلي النِساءِ بِما فَضَلَ اللهُ بَعضَهُم عَلي بَعضٍ» نساء/34 زيرا در نظر آفرينش تفاوتهايي ميان زن و مرد است و بر اثر همين تفاوت، اموري را به دست مرد سپرده و امور ديگري را به دست زن و اجتماع انسان را تركيبي از عقل و خرد و احساس و عاطفه دانسته كه در داشتن يك زندگي انساني، از هيچ كدام بي نياز نيست و اختيار اموري را كه نياز به تعقل و تدبر و يا خشونت و صلابت دارد از آن مردان دانسته و امور مربوط به عواطف و احساسات را از آن زنان دانسته است. اينها نمونههايي كوچكي از تشريع قرآن بر مقياس فطرت انسان است و شايد از نظر ارائه نمونه همين قدر كافي باشد.

---

: آية الله جعفر سبحاني
رسالت جهاني پيامبران و برهان رسالت